Moja Szklarska Poręba
Moja Szklarska Poręba
  • Noclegi
    • Szklarska Poręba
    • Jagniątków
    • SPA: Szklarska Poręba i okolice
    • Rekomendacje
  • Szlaki turystyczne
    • Do Wodospadu Szklarki (trasa 1)
    • Do Wodospadu Szklarki (trasa 2)
    • Na Szrenicę przez Wodospad Szklarki i schronisko „Pod Łabskim Szczytem”
    • Ze Szrenicy przez Wodospad Kamieńczyka i Krucze Skały do Szklarskiej Poręby
    • Na Śnieżne Kotły Starą Drogą przez schronisko „Pod Łabskim Szczytem”
    • Na Wysoki Kamień
    • Do Jagniątkowa
    • Do Czarnego Kotła Jagniątkowskiego
  • Trasy rowerowe
    • Mapa tras rowerowych
    • Rowerowa Kraina
    • Stowarzyszenie Cyklistów
  • Natura…
    • Chybotek
    • Czarny Kocioł Jagniątkowski
    • Krucze Skały
    • Skała Dziobata
    • Skała Okap
    • Schronisko “Pod Łabskim Szczytem”
    • Szrenica
    • Śnieżne Kotły
    • Wodospad Kamieńczyka
    • Wodospad Szklarki
    • Wysoki Kamień
    • Zakręt Śmierci
    • Złoty Widok i Grób Karkonosza
  • Kultura
    • Dom Carla i Gerharta Hauptmannów
    • Dom Hauptmannów – Park Ducha Gór
    • Dom Wlastimila Hofmana – Wlastimilówka
    • Kamienny Krąg
    • Leśna Huta
    • Muzeum Mineralogiczne
    • Ruiny domu Jana Sztaudyngera
    • Skwer Radiowej Trójki
    • Stara Chata Walońska JUNA
    • Żelazny Tygiel Waloński
  • Księgarnia
    • Historia
    • Literatura
    • Mapy
    • Przewodniki
    • Sztuka
  • Kontakt

Moja Szklarska Poręba

Praktyczny przewodnik po Szklarskiej Porębie i okolicy nie tylko dla turystów. Szlaki turystyczne, atrakcje, noclegi, mapy, filmy, kultura

Moja Szklarska Poręba

Kamienny Krąg

 

Kamienny Krąg - Żelaźni Ludzie Zbigniewa Frączkiewicza
Kliknij na zdjęcie, aby zobaczyć fotogalerię. Fot. Grzegorz Tomicki.

Gdybym miał więcej tupetu niż rozumu – a wedle niektórych tak właśnie jest – mógłbym powiedzieć, że Zbigniew Frączkiewicz to mój człowiek w Szklarskiej Porębie.

Wprawdzie dzieciństwo i młodość spędził w Łodzi, a w roku mojego urodzenia rozpoczął studia na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, ale w 1970 roku zdobył główną nagrodę w ogólnopolskim studenckim plenerze rzeźby w Legnicy, w której wówczas zamieszkał – dziesięć lat wcześniej niż ja. Od października 1972 roku pracował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu, a w 1973 osiadł w Lubinie, w którym ja mieszkałem wtedy już od lat ośmiu. Byliśmy więc ziomami par excellence. A nawet jesteśmy, bo przecież przeszłości nam już nikt nie odbierze.

Kamienny Krąg - Żelaźni Ludzie Zbigniewa Frączkiewicza
Kliknij na zdjęcie, aby zobaczyć fotogalerię. Fot. Grzegorz Tomicki.

Na początku lat 80., kiedy ja przeprowadziłem się do Legnicy, artysta przeniósł się do pobliskiego Chocianowa – gdzie narodził się cykl Żelaznych ludzi – w 1986 pomieszkiwał już jednak w Świeradowie-Zdroju, a w 1987 osiadł w Szklarskiej Porębie, gdzie mieszka do dziś i gdzie po raz drugi spotkałem się twarzą w twarz z jego Ludźmi.

Ludzie z żelaza Zbigniewa Frączkiewicza to jeden z najbardziej oryginalnych, monumentalnych oraz wzbudzających największe kontrowersje cykli rzeźbiarskich ostatnich kilkudziesięciu lat. Swojego czasu widziałem ich wystawionych w legnickim rynku, kiedy to byłem jeszcze nieopierzonym wyrostkiem – jednym z tych, co naśmiewali się z metalowych genitaliów. Reakcje dorosłych, o ile pamiętam, były zaś trojakie: albo święte oburzenie, albo zgoła nieświęte kpiny, albo jedno i drugie razem wzięte. Niestety, o ile ja z tych infantylnych reakcji wyrosłem, o tyle dorośli, aczkolwiek wciąż nieopierzeni tzw. przeciętni odbiorcy sztuki jakby się jeszcze bardziej w nich utwierdzili.

Kamienny Krąg - Żelaźni Ludzie Zbigniewa Frączkiewicza
Kliknij na zdjęcie, aby zobaczyć fotogalerię. Fot. Grzegorz Tomicki.

Śmiałem się czy się nie śmiałem, już wtedy w Legnicy Żelaźni Ludzie zrobili na mnie piorunujące wrażenie (być może śmiech był instynktowną obroną przed tymi piorunami), a kiedy zobaczyłem ich kilka lat temu – czego się zupełnie nie spodziewałem – w Szklarskiej Porębie, zamkniętych w Kamiennym Kręgu, wrażenie było stokroć silniejsze. Widocznie do pewnych rzeczy trzeba po prostu dorosnąć.

Usytuowani u podnóża Szrenicy, w najbliższym sąsiedztwie gustownej, utrzymanej w starym stylu chaty artysty i nieco dalszym jak najbardziej współczesnej Biedronki, Żelaźni Ludzie Zbigniewa Frączkiewicza zdają się tym wymowniej wyrażać sobą to, do czego wyrażania zostali stworzeni. Z jednej strony jawią się zatem jako odczłowieczone, zuniformizowane, odpodmiotowione twory współczesnej produkcyjno-kompsumpcyjnej cywilizacji, z drugiej zaś jako przeciwstawiające się jej niezłomne – choć nagie i zdeformowane – arcyludzkie jednostki, z godnością znoszące swoją degenerację, stanowiące bolesny wyrzut sumienia naszych podłych, zdehumanizowanych czasów. A że jedno kłóci się z drugim? Cóż, w sztuce – podobnie jak w naturze – nic nie kłóci się z niczym. „Sprzeczność jest kategorią umysłu człowieka, a nie samoistnym elementem rzeczywistości”, jak się wyraził Erich Fromm. A czyż sztuka nie istnieje – między innymi – po to, aby nam uświadamiać ograniczenia naszych myślowych kategorii? I tego, jak dalece oddalają nas one od natury rzeczywistości?

Kamienny Krąg - Żelaźni Ludzie Zbigniewa Frączkiewicza
Kliknij na zdjęcie, aby zobaczyć fotogalerię. Fot. Grzegorz Tomicki.

O procesie tworzenia Żelaznych Ludzi tak pisał swojego czasu Krzysztof Stanisławski: „Figury powstają w łoskocie, żarze i dymach odlewni w Chocianowie, w technologii nad wyraz prymitywnej, przypominającej XIX-wieczne huty, w obecności artysty, dla którego akt zalewania form przezeń przygotowanych stanowi akt niemal demiurgicznego misterium, silnie przez niego przeżywanego. Ludzie są odlewani w częściach – chropowatych i nieforemnych, celowo nie cyzelowanych, niezbyt dopasowanych jedne do drugich i łączonych przy pomocy grubych śrub. Ludzie z żelaza powstają w efekcie produkcji seryjnej: głowy, ręce, nogi, głowy, ręce. Te skręcane mutrami golemy stoją na szeroko rozstawionych nogach z rękami wyciągniętymi wzdłuż tułowia, z ledwo ukształtowanymi korpusami, z zaciętymi żelaznymi twarzami. Ustawiają się jedne za drugimi lub obok siebie, patrzą w pustą przestrzeń, krzyczą”.

Cykl był pokazany m.in. w Mainz, Hanowerze, Fellbach, Worpswede i Karlsruhe w Niemczech, w jednym z centralnych miejsc Hofburgu w Wiedniu oraz w kraju: w Toruniu, Łodzi, Sopocie, Bydgoszczy, Gorzowie Wielkopolskim, Legnicy. Jednym z najciekawszych projektów było wystawienie Żelaznych ludzi wysoko w Górach Izerskich, „w części Karkonoszy całkowicie niemal zniszczonych wyziewami przemysłowego trójkąta polsko-niemiecko-czeskiego, pozbawionych drzew i wszelkiej roślinności. Wyłonili się o brzasku o 6.20 rano w lecie 1993 r., dobitnie akcentując swą wyniosłość w beznadziei pustej, jałowej kamiennej pustyni, stawiający czoło porywistemu wiatrowi. W filmie video nakręconym przez Frączkiewicza Ludzie z żelaza niemal wtapiają się w surowy krajobraz” (Krzysztof Stanisławski).

I wszystko wskazuje na to, że Ludzie z żelaza Zbigniewa Frączkiewicza jeszcze długo pozostaną niepokojąco, wręcz dramatycznie aktualni. Na pohybel życiu, z pożytkiem zaś dla sztuki, jak to często bywa.

Grzegorz Tomicki

Trasa z: Szklarska Poręba, ul. 1 maja | mapa-turystyczna.pl

Rekomendowane obiekty noclegowe w pobliżu:

  • Dom Wypoczynkowy Bełchatów
  • Scots Pokoje Gościnne
  • Hotel Na Skarpie
  • Wacówka
  • Hotel & Sound Bossa Nova
  • Willa Róż
  • Willa pod Szrenicą
  • Hotel Trzy Sosny

Zobacz też:

  • Stronę autorską Zbigniewa Frączkiewicza
  • Panoramę 360º Kamiennego Kręgu



Atrakcje

  • Chybotek
  • Czarny Kocioł Jagniątkowski
  • Dom Carla i Gerharta Hauptmannów
  • Dom Wlastimila Hofmana – Wlastimilówka
  • Kamienny Krąg
  • Krucze Skały
  • Leśna Huta
  • Muzeum Mineralogiczne
  • Stara Chata Walońska JUNA
  • Szrenica
  • Śnieżne Kotły
  • Wodospad Kamieńczyka
  • Wodospad Szklarki
  • Wysoki Kamień
  • Zakręt Śmierci
  • Złoty Widok i Grób Karkonosza
  • Żelazny Tygiel Waloński
  • Inne
    • Czerwona Jama
    • Dom Hauptmannów – Park Ducha Gór
    • Ruiny domu Jana Sztaudyngera
    • Skała Okap
    • Skała Dziobata
    • Skwer Radiowej Trójki

Szukaj hoteli i nie tylko...

cel podróży

Od

Do

Booking.com

Szlaki

  • Do Wodospadu Szklarki (1)
  • Do Wodospadu Szklarki (2)
  • Na Szrenicę przez Wodospad Szklarki i schronisko „Pod Łabskim Szczytem”
  • Ze Szrenicy przez Wodospad Kamieńczyka i Krucze Skały do Szklarskiej Poręby
  • Na Śnieżne Kotły Starą Drogą przez schronisko „Pod Łabskim Szczytem”
  • Na Wysoki Kamień
  • Do Jagniątkowa
  • Do Czarnego Kotła Jagniątkowskiego
Ceneo.pl

Księgarnia

Zajrzyj na Facebook

© Grzegorz Tomicki © szklarskaporeba.innelektury.pl
Powered by WordPress | theme SG Window